ΑΝΑΛΥΣΗ
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΤΣΑΝΣΕΛΟΡ / REUTERS BREAKINGVIEWS
Το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο γαιάνθρακας εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 85% των εισροών πρωτογενούς ενέργειας διεθνώς. Κι ενώ αντιστοιχούν σε μικρό κλάσμα του παγκόσμιου ΑΕΠ, υποστηρίζουν όλες τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Ο τερματισμός της εξάρτησής μας από τους υδρογονάνθρακες ήταν πάντα δύσκολος. Στο νέο του βιβλίο «Μεγάλες Μεταβάσεις» ο Καναδός επιστήμονας Βάσλαβ Σμιλ περιγράφει πώς το σύγχρονο σύστημα με βάση τον γαιάνθρακα προμηθεύει καύσιμα για τις μεταφορές και συνεισφέρει στους «τέσσερις πυλώνες» της σύγχρονης οικονομίας μας, ήτοι τον σίδηρο, το τσιμέντο, τα πλαστικά και την αμμωνία. Ακόμα δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις μαζικής κλίμακας για τη χρήση πετροχημικών σε πρώτες ύλες ή καυσίμων για τη ναυτιλία των πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου και τα αεροπορικά ταξίδια. Παρά την αυξανόμενη ανησυχία για την κλιματική αλλαγή, η χρήση ορυκτών καυσίμων έχει αυξηθεί περίπου 20% από τις αρχές του 21ου αιώνα.
Μέχρι σήμερα έχουμε κάνει μόνο μικρά βήματα. Τα ηλεκτρικά οχήματα αντιπροσώπευαν το 5% των παγκόσμιων πωλήσεων αυτοκινήτων το 2021. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια ακόμα αντιστοιχούν σε μικρό μερίδιο μόνο της παραγωγής. Εάν η Ιστορία είναι οποιοσδήποτε οδηγός, η μετάβαση είναι πιθανό να αποβεί οδυνηρά αργή. «Οι μεγάλες ενεργειακές μεταβάσεις», γράφει ο Σμιλ, «ήταν πάντα υπόθεση παρατεταμένη, σταδιακή, που διαρκούσε γενιές, και η μετάβαση από την ενέργεια του γαιάνθρακα σε μια ενέργεια άνευ αυτού δεν θα αποτελέσει εξαίρεση». Ωστόσο, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν δεσμευθεί να μειώσουν δραστικά τις εκπομπές ρύπων τις επόμενες δεκαετίες. Ο ερευνητής αμφιβάλλει εάν αυτό το χρονικό πλαίσιο είναι εφικτό. Αλλωστε, κάθε ιστορική μετάβαση έχει διευκολυνθεί με τη χρήση του προηγουμένως κυρίαρχου καυσίμου.
Τα πρώτα βρετανικά ανθρακωρυχεία χρησιμοποιούσαν ξυλεία για τα φρεάτια και τα στηρίγματά τους, ενώ ο γαιάνθρακας μεταφερόταν από τα ορυχεία σε ξύλινα καρότσια σε ξύλινες ράγες. Ομοίως, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα απαιτήσει ορυκτά καύσιμα. Καθώς οι τιμές της (συμβατικής) ενέργειας αυξάνονται, το κόστος της επένδυσης σε ΑΠΕ αυξάνεται παράλληλα. Χάρη στις πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έχει φθάσει στα ίδια επίπεδα με την ισχύ από τα ορυκτά καύσιμα. Μερικές φορές είναι φθηνότερη, αλλά η ευκολία αποθήκευσης ήταν πάντα βασικός παράγοντας για επιτυχημένες ενεργειακές μεταβάσεις. Σήμερα δεν υπάρχει οικονομική μέθοδος αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Επίσης, η απαλλαγή από τον γαιάνθρακα θα τονώσει τη ζήτηση για υλικά καθαρής ενέργειας (λίθιο, νικέλιο, κοβάλτιο και μαγγάνιο για οχήματα, βανάδιο για την αποθήκευση ενέργειας, ασήμι και πολυπυρίτιο για ηλιακούς συλλέκτες, σίδηρος και ψευδάργυρος για ανεμογεννήτριες, και χαλκός για τα πάντα).
